37. AESOP Yıllık Kongresi 2025 İstanbul, Türkiye
“Gezegensel Kriz Çağında Dönüştürücü Bir Eylem Olarak Planlama”

15 DAKİKALIK ŞEHİRDE ERİŞİLEBİLİRLİĞİ YENİDEN DÜŞÜNMEK: KÜRESEL PROJE GÖRÜŞLERİ - (3. tema kapsamında düzenlenmektedir: Hareketlilik)

Düzenleyenler

Özge Yalçıner Ercoşkun, Gazi Üniversitesi
Ebru Vesile Öcalır, Gazi Üniversitesi

Konuşmacılar
Noriko Otsuka, ILS Research gGmbH
Ebru Vesile Öcalır, Gazi Üniversitesi
Felix Pot, Groningen Üniversitesi
Eduarda Marques da Costa, Lizbon Üniversitesi

15 dakikalık şehir kavramı, sakinlerin evlerinden kısa bir mesafede günlük ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri sürdürülebilir, erişilebilir ve yaşanabilir ortamları teşvik etmeyi amaçlayan dönüştürücü bir kentsel planlama modeli olarak ortaya çıkmıştır. Bu özel oturum, 15 dakikalık şehir bağlamında erişilebilirliğin çok yönlü boyutlarını inceleyen çeşitli çalışmalardan elde edilen içgörüleri sentezlemektedir. Oturum, yakınlığa göre erişilebilirliği yeniden düşünme ihtiyacını vurgulayarak, toplum üyelerinin çeşitli ihtiyaçlarını hesaba katan birleşik işlevsel ve ilişkisel bir anlayışı savunmaktadır. Erişilebilirliği standartlaştırmak ve mevcut sosyal eşitsizlikleri daha da kötüleştirmek gibi potansiyel tuzakları ele alarak, çalışmalar erişilebilirliğin hem normatif hem de olumlu boyutlarını bütünleştiren bir çerçeve önermektedir. Temel bulgular, paylaşımlı hareketlilik hizmetlerinin eşit ulaşımı ve hareketlilik adaletini teşvik etmedeki kritik rolünü vurgulamaktadır. Araba, bisiklet ve e-scooter hizmetlerinin arz yapılarının analizi, sosyo-ekonomik ve kültürel demografik özellikler arasında önemli erişilebilirlik farklılıkları olduğunu ortaya koymaktadır. Bu eşitsizlik, dijital uçurumu ele almanın ve marjinal toplulukların paylaşımlı mobilite çözümlerine geçişte geride kalmamasını sağlamak için kullanıcı yeteneklerini geliştirmenin önemini vurgular. Ayrıca, Ankara'da yapılan bir vaka çalışması, sakinlerin erişilebilirlik algılarının ilçeler arasında nasıl önemli ölçüde değiştiğini ve çeşitli kentsel bağlamlarda 15 dakikalık şehir modelinin uygulanmasının zorluklarını yansıttığını göstermektedir. Yürüyüşlü görüşmelerden yararlanan çalışma, sakinlerin yaşanmış deneyimlerini yakalayarak ideal planlama vizyonları ile gerçek altyapı gerçeklikleri arasındaki tutarsızlıkları ortaya koymaktadır. Bazı alanlar 15 dakikalık şehir idealleriyle uyumlu olsa da, yetersiz yaya altyapısı ve güvenlik endişeleri gibi engeller, özellikle daha az zengin mahallelerde devam etmektedir. Diğer makale, karmaşık uyarlanabilir sistemler olan şehirlerin, esnek, normatif sınırlar içinde çeşitli ulaşım ve arazi kullanım yapılandırmalarını teşvik etmek için koşul tabanlı bir yaklaşım gerektirdiğini savunmaktadır. Son çalışma, Viyana ve Lizbon gibi kompakt şehirlerin temel kentsel hizmetlere daha iyi erişilebilirlik sunduğunu, düşük yoğunluklu ve kent çevresi alanların ise özellikle yaşlı sakinler için önemli zorluklarla karşı karşıya olduğunu bulmuştur. Bu, 15 dakikalık şehir konseptinin ilkeleriyle uyumlu, hizmetlere eşit erişimi garanti eden kentsel politikalara olan ihtiyacı vurgular. Bu çalışmalardan elde edilen kolektif içgörüler, tüm vatandaşlar için erişilebilirliği gerçekten önceliklendiren, 15 dakikalık şehrin tüm potansiyelini gerçekleştirmek için planlamacılar ve topluluklar arasında devam eden diyaloğa olan ihtiyacı vurgulayan daha kapsayıcı bir kentsel planlama yaklaşımını savunur. Bu oturum, sürdürülebilir kentsel hareketlilik konusundaki daha geniş söyleme katkıda bulunur ve uluslararası projelerin deneyimlerinden stratejileri yerel bağlamlara ve sakin ihtiyaçlarına göre uyarlamanın önemini vurgular.

Anahtar kelimeler:  Erişilebilirlik, Adil 15 Dakikalık Şehir, Paylaşımlı Hareketlilik, Mahalle Sakinlerinin Algıları, Kentsel Hizmetler

AESOP 2025 Kongresi, İstanbul